Tupu Tupu Le Fanua
(Ko e Tohi Hohoko 'o Tongá)


Ko e Fakatātā ʻo e Fehokotakinga Fonua ʻoku Fakamanatu ʻe he Tuputupulefanuá. Ko e taumuʻa ngāué ke takitaha e Haʻa Tuʻi ʻo Onoʻahó he mape, ka ko e ngaahi mape pe eni ki he Tuʻi Tongá kuo lavá.

Sanuali 2024, kuo ma'u e ngaahi fakamatala ke tānaki ki he ngaahi mapé ni ka 'oku te'eki ma'u ha faingamālie ke fakahoko e ngāue ko iá. 'Oku kau 'i he ngaahi fakamatala ko iá ʻa e toko valu ʻa e Faleʻalo ʻo Tangaloa ʻEitumatupuʻá.

'Oku hokohoko atu pē hono fokotu'utu'u mo fakalelei 'o e ngaahi mapé ni.



Fakafuofua ko e Ta'u 800 ki he 1200



Fakafuofua ko e Ta'u 1100 ki he 1400



Fakafuofua ko e Ta'u 1400 ki he 1700




'Oku fa'a kehekehe 'a e ngaahi hohoko ki he ngaahi to'utangata ki mu'a he 1900, ka 'oku faka'ofo'ofa pē ia ke tauhi mo fakalau kotoa, he 'oku nau fakatolonga fakalūkufua hotau ngaahi fehokotakí. 'Oku siʻi haʻatau hanu, ka tau faka'atu'ia, ko e mālō hono tauhi mai 'e heʻetau ngaahi Kui kuo mama'o atú 'a e me'a 'oku tau lolotonga ma'ú. Ko e ngāue leva ia 'a kitautolu ke tau tānaki mo fakama'opo'opo lelei atu hotau fehokotakí ki he kaha'ú.

Ko e tohi hohoko ko ení ko e Tuputupulefanuá, ko e tohi hohoko 'a e Tonga kotoa. Ko hono taumu'á ko e fakatolonga 'o e uhotaha ne taa mei ai 'a e Tongá.

'Ofa ke hoko 'a e Tuputupulefanuá ko e tokoni ki he Tonga kotoa pe 'oku ne fie fekumi mo laukau 'aki hono tupu'angá.



Ngaahi Nouti move Ngaahi Liliu:
[240321] Kamata hono fokotuʻu mai 'o e ngaahi mapé ki he peesí ni.
 
James Cocker 14Nov00