|
Ko e Ngaahi Kato Ngaue´
..
| Kato Tuki |
|
Ko e kato tuki 'oku hange pe koe
kato polapola ka 'oku fa si'i ange. 'Oku ngaue 'ae kato tuki
ki he
fangota he 'oku loloto, kae lahi fe'unga ki he to'oto'o. 'Oku
fahi
ua fakaloloa 'ae louniu mata 'i hono palalafa, pea hae hono palalafa ke
manifi. 'Oku tu'utu'u 'ae fa'ahi louniu ki he konga 'e 2 pe
lahi
ange, fakatatau ki he fiema'u 'ae taha lalanga. 'Oku lalanga
fakapola
'ae konga 'e taha pea pelu ua. 'Oku fi fakataha leva 'ae ongo
hikuhiku
'o nono'o fakapona ki he ongo tafa'aki ke ma'u mo mapuni. |
| Kato Fakaloumasi |
 |
Ko e kato fakaloumasi
'oku ngaue'aki ki he tufa me'akai 'i he ngaahi katoanga, moe feipulua
'oe
ngaahi 'apisia. 'Oku 'ikai ngata pe 'i he fe'unga 'a hono
lahi ki
he 'inasi 'oe tufa, ka 'oku faingofua mo vave 'a hono
lalanga. 'Oku
fahi ua fakaloloa 'ae louniu mata 'i hono palalafa, pea hae hono
palalafa
ke manifi. 'Oku tu'utu'u 'ae fa'ahi louniu ki he konga 'e 2
pe lahi
ange. 'Oku lalanga 'ae kongokonga 'o fakahoa, pea fi fakataha
ki
loto 'ae hikuhiku'i hoa ke fakama'u, faliki mo kavei 'aki 'ae kato. |
| Kato Polopola |
 |
Koe
kato polopola koe kato louniu.
Koe kato mohu 'aonga mo tolonga taha eni 'ae Tonga. 'I he
tupu hake
hei'ilo pe na'e 'i ai ha 'api na'e ta'e 'i ai ha'anau kato louniu 'e
nima.
Ko 'ene kei mata mo fo'ou 'oku ngaue'aki ki he fa'o'anga 'umu moe
me'akai.
'I he'ene motu'a 'oku tuku atu ki tu'a ki he tufi veve moe fakamaau
'api.
'Oku fahi ua 'ae louniu 'i hono palalafa pea hae hono palalafa ke
manifi.
'Oku lalanga fakapola, pea pelu ua 'o fi hono faliki ke nono'o ki
tuliki. |
| Kato Fakahunga |
 |
Koe
kato faka-hunga
koe kato louniu 'e ua kuo hoko 'i kongaloto ke ma'u ha kato 'e taha
'oku
lahi ange. Na'e lahi fe'unga 'ae kato ni ki hono fakatu'uta
'ae ngaahi
'umu lalahi ange hange koe 'umu faka-hunga pe 'umu hula, 'o ui ai pe
koe
kato faka-hunga. Koe fakatata ki he lahi 'oe kato na'e lava
lelei
pe ke fakatoka e 'ufi 'oe 'umu ki takele, kae toka 'olunga hono puaka. |
|
<><><><><><><>
Koe
Ngaahi Kato Teu 'a Fafine´
| Kato 'Oa |
 |
Koe
kato 'oa koe kato
to'oto'o 'a fafine 'i he'ene kei fo'ou, pea ngaue'aki ki he fangota 'i
he'ene matu'otu'a ange. 'Oku ngaohi mei he muka'i louniu au
iiki.
'Oku tele manifi hono palalafa ke molu 'ae ngutu'i kato, pea lalanga
ma'opo'opo
'aupito, 'o fi fakama'u 'i faliki. 'Oku ui 'a hono fo'i fi
koe talafau
pea 'oku ma'u mei ai 'a e fo'i paloveape koe 'Nimo 'i Talafau, koe fa'a
pulia pe 'efihia 'ae fangota 'i he talafau 'oe 'oa. |
| Kato 'Oa Fakaono |
 |
 |
Koe
kato to'oto'o eni
'e taha 'a fafine Tonga. Ko hono tupu'anga mei Ono 'i
Fisi.
'Oku toe molu ange 'ae kato ni 'i he 'oa, he 'oku ngaue 'aki 'ae
lou'akau
au iiki, pea toe ma'opo'opo ange hono lalanga. 'Oku
fopotopoto 'ae
konga ki 'olunga 'oe kato, kae tapafa hono tefito, koe ua hono talafau,
'o na fekolosi'aki 'i he takele 'oe kato. 'Oku fa'a teuteu'i
'aki
e lou'akau fakalanu pea fi pe ki ai mo hono kavei. |
| Kato Alu |
 |
 |
Koe
kato alu 'oku lalanga
mei he aka 'oe 'akau koe alu 'oku tupu 'i he matatahi 'o
'Eua. 'Oku
ta'aki 'ae aka 'o fakamomoa pea fakalanu 'i he taimi 'e ni'ihi ke fai
'aki
'ae lalanga. 'Oku faka'aonga'i ki he fa'o'anga me'a teuteu
'ae fafine
mali, pe tokotaha pekia. 'I he kuonga ni 'oku ngaue'aki 'aki
e ngaahi
naunau kehekehe ki hono fa'u mo hono teuteu'i 'oe kato alu, ka 'oku kei
ma'u pe hono hingoa mo hono 'aonga. |
| Kato Mosikaka |
 |
 |
'Oku
'ikai fakapapau'i pe koe fōtunga totonu eni 'oe kato mosikaka pe 'ikai.
Koe kato mosikaka´ koe kato ia 'ae Tamaha.
Na'e lalanga momo iiki mei he kaka'i niu pea
teu'i 'aki e nge'esi fingota iiki. 'Oku pehē 'oku
'ikai 'i
ai ha taha te ne toe 'ilo ki hono founga lalanga´. Na'e taha
pe 'ae
kato mosikaka na'e toe 'i Tonga´, pea na'e faka'ali'ali 'i he Mesiume
'ae
Kolisi ko Tupou´, ka 'oku pehe na'e vela ai 'o 'auha. |
|
|
