Ko e Ngaahi Taʻovala ʻa e Tonga´

Ko e tupuʻanga ʻo e taʻovalá ʻoku taku koe folau ʻa Tuita mo e kau toutai ʻa e Tuʻitongá. Ko e folau ko ení naʻa nau afāngia ai pea nau tafoki maí kuo mahaehae honau valá. Na'a nau ongo'i ta'efe'unga ai ke nau foki pehe ki he 'afio'anga (nofo'anga ʻi he lea fakatuʻi) 'oe Tu'itongá. Ko ia ne to'o hifo 'e Tuita 'ae lā 'oe vaká 'o nau vahevahe 'o vala pea nau toki tu'uta atu moe ola 'oe toutaí ki 'uta. 'I he 'afio (sio ʻi he lea fakatuʻi) atu 'ae Tu'itongá na'e mokoi (fiefia ʻi he lea fakatuʻi) hono finangalo (loto ʻi he lea fakatuʻi) ki he sīpinga vala fo'ou ne fotu mai 'aki 'e Tuita moe kau toutaí. Naʻe tupu leva mei ai 'ae ta'ovala 'ae Tongá koe faka'apa'apa ki he Tu'í pea kuo hoko ia koe faka'ilonga fakafonua 'oe 'a'apa 'ae Tongá 'i ha fa'ahinga ha'ofanga pē.

'I he hokohoko mai 'a e nofo na'e kamata leva hono 'ahi'ahi'i 'e he Tonga 'a e ngaahi founga fa'u ta'ovala kehekehe mo hono ngāue 'aki ki he ngaahi ngāue mo e ha'ofanga kehekehe. Ko ia kuo tau ma'u ai e ngaahi ta'ovala kehekehe 'oku tau ma'u he ngaahi 'aho ní.



Fakaʻahu
Fakahaʻapai
Fanakio
Fau
Fokololo
Kie
Kiekie
Kuta
Lōkeha
Motumotu
Ngafingafi
Salusalu

Ngaahi Liliu
[130213] Fokotu'u fo'ou e peesi´.  ʻE hokohoko atu pē tānaki ki he peesí ni. 

James Cocker 14Nov00