Ko e ni'ihi 'o 'etau ngaahi Palōveape´

Ko e taha eni e ngaahi ola 'o e to'u Setifikeiti Haea Līvingi 'o e 1984 ko e 'i ai ha fakalika ki he'etau ngaahi Palōveapé. Ko e sio atu ki muí ne hangē ha fu'u ngāue fakalilifú hono fakamanamanatu kotoa 'o e ngaahi Palōveapé mo e ngaahi Vōkepi ʻo e Lea Tongá. 'Oku ake manatu ki he'emau kalasí mo e fa'a tangutu ʻo fematematei mo fakalaulauloto e ngaahi Palōveapé mo e ngaahi Vōkepí. Pea fakafeta'i ne malava lelei pē, pea toe lava lelei mo e sivi ʻa e toʻuakó kotoa. Ka ko e 'osi pe ko ia ʻa e siví mo e ngalo atu ai pē ʻa e ngaahi Palōveapé, taha nií ʻoku lahi ha feituʻu ke ngāue ʻaki ai. Ko ia kuo fokotu'u ai e ngaahi peesí ni ko e poupou ki hono fakamanatu ʻo ʻetau ngaahi Palōveapé mo hano fa'a ngāue 'aki 'i he'etau mo'ui faka'ahó.

Fakamālō atu ki he kau faiako laulōtaha ne mou kātaki lahi ke ako'i kimautolu ki he'etau koloá ni. Fakamālō ki he Siasi Uēsiliana Tau'atāina 'o Tongá, ʻi hono pulusi ʻo e ngaahi nouti Tonga ne ngāue ʻakí, ʻa ia ʻoku makatuʻunga ai mo e ngaahi fakamatala 'i he ngaahi peesí ní.

'Oku fakakalakalasi 'a e ngaahi palōveapé 'o fakatatau ki he felave'i 'a honau fakaleá mo e ngaahi kaveinga 'oku fokotu'u atú. 'Oku fa'a 'aonga eni kapau 'oku 'ikai ke te fu'u manatu ki he fakalea tonu 'o e fo'i palōveapé ka e 'i ai pe ha'ate fakaofiofi ki hono kaveingá.

'Akau
'Eua
Faiva
Felāfoaki
Fīngota
Ha'apai
Hingoa
........ Ika ....... . 		Kāinga
Kava
Mahaki
Manu
Manupuna
Mate
Me'akai
........ Muli ... ..... 		Natula
Ngāue
Ngoue
Niuafo'ou
Niuatoputapu
Sino
Tahi
........ Tau ........ 		Tongatapu
Toutai
Tō'onga
Tupu'a
Va'inga
Vaka
Vala
....... Vava'u .......



Ko 'emau kalasí eni. Te nau toki 'ohovale ha'anau vakai mai kuo fokotu'u homau taá heni. Ko au ena 'oku kohi matasio'ata hoku matá. Ko e 'ātunga ia e hoha'á he taimi ko iá.
'Oku ʻi ai maʻu pē ʻa e loto hounga'ia ki he'emau kalasí mo 'emau kau faiakó, ko e fetokoniʻaki mo e feohi fiefia ne mau ma'u he taimi fakalata ko ení.





James Cocker 14Nov00