Ko e Kakala ʻa e Tongá´

Ko e Ngaahi ʻAkau Kakalá


 
Tuituivao
Ko e Tuituivaó ko e kahoa kakala motu'a taha ia 'a e Tongá, 'a ia ko ha fa'ahinga lau'i 'akau pē ia na'e mulu ʻo kahoa pe afei.  Ko e lou mailé ko e kalasi ia 'o e Tuituivaó.

Lou Maile
......
...
Fakalikutonga
Naʻe toe ʻi ai mo e faʻahinga ʻo e Tuituivaó naʻe ʻiloa ko e Fakalikutonga, ʻa ia ne kau ai e Lou Fataí, pe Fuetahi ne mulu pe ʻi matāliku ʻo kahoa pe afei.

Na'e fāi mai e nofó mo e langalangaʻia ʻo e nimapoto mo e mataotao 'a fafine Tongá ʻi hono filioʻi mo hono tui ʻo e matala, fua moe lau ʻo e ngaahi ʻakau kakalá. Ko hono olá ʻa e ngaahi kakala hingoa ʻoku fakafōtunga atu hení.  Pea ko e ʻulungāanga pau pe foki ia ʻi ono ʻahó ko e meʻa lelei kotoa pe naʻe ngaohi ʻo hiki maʻa houʻeiki.  Ko ia naʻe tō ai e fatongia ʻo e fefine Muʻá ko hono fakakakala ʻo houʻeiki he ko Muʻá ko e nofoʻanga ia ʻo houʻeiki mo honau kau tauhí.

Fāʻonelua
.......................... ..........................
Ko e Fāʻoneluá ko e kakala tupuʻa mo tuʻuloa ia mei he ʻapi ko ʻOneluá ʻi loto Muʻa.  Ko hono matalá naʻe toki toli pe ke tui ʻaki e fakamokomoko ʻo e Tuʻitongá mo hono falé.

ʻOku ʻoatu e fakamālō kia ʻAna Tangataʻiloa Taufaʻao ʻo loto Muʻa ʻi heʻene angaʻofa ʻo vahevahe mai e ʻata ko eni 'o e Fāʻoneluá.

Ko e ngaahi Kakala Hingoa leva eni ne tui ko e Fakamokomoko ʻo Houʻeiki.


Alamea

Fakamatamoana

Fakaʻotusia


Lala

Nusi

Papai


Pito'ingalau

Tuitu'u

Ve'eve'e

ʻI hotau kuonga´ ni, kuo fakalakalaka ai pe 'a e talēniti 'o fafine Tonga´ 'o a'u mai ki ha ngaahi kahoa sitaila fo'ou mo laulōtaha moʻoni. Pea ʻoku ʻikai ngata pe ʻi he fakaʻofoʻofa ʻa e tui´ ka ko e toe mātai hono ngāue'aki 'o e ngaahi kakala mo e ngaahi naunau faka-Uesite´, pea toe ʻatāloa ki ha taha pe te ne fie tui pe tāvani kakala.

Ko e talēniti laulōtaha eni 'o Hepisipa Tangulu Tu'ipulotu 'o Tu'anuku mo Tefisi.


Ngaahi Nouti mo e Ngaahi Liliu
[010613] Fakafōtunga foʻou ʻo e peesí.
[011013] Tānaki ʻo e talēniti ʻo Hepisipa Tangulu Tuʻipulotu.
[010314] Tānaki ʻo e ʻata foʻou ʻo e loumailé.
[160314] Tānaki ʻo e ʻata ʻo e Fāʻoneluá mei a ʻAna Tangataʻiloa Taufaʻao.

James Cocker 14Nov00