Ko e ni'ihi 'o e Ngaahi 'Akau ne ngāue 'aki ki he Faito'ó

Ki heʻetau ngaahi Kuí ʻi onoʻaho ko e ngaahi meʻa kotoa naʻe hoko he moʻuí naʻe fakatatau pē ki he loto ʻo e ngaahi ʻotua tupuʻá mo e ngaahi fahaʻikehe ne nau tui ki aí. Ka hoko mai ha lelei ko e fiefia ia ʻa e ʻotua tupuʻá pe fahaʻikehé. Pea ka hoko mai ha kovi, kau ai mo e ngaahi haʻahaʻa fakaesinó, fakaʻatamaí, fakaelotó, ko e tupu kotoa pē mei he mamahi pe ʻita ʻa e ʻotua tupuʻá pe fahaʻikehé.

Ko e konga eni ʻo e ngaahi faitoʻo ne ngāue ʻaki ki he ngaahi haʻahaʻa fakaesinó, fakaʻatamaí mo e fakaeloto ne nau fetaulaki mo iá.

ʻOku ʻoatu e fakamālō mavahe ki a Hepisipa Tangulu Tuʻipulotu ʻi heʻene loto lelei ke vahevahe heni ʻe ne ngaahi fakamatala fekauʻaki mo ʻetau ngaahi faitoʻó.

Neongo ʻetau fakamanatu e ngaahi faitoʻo ne ngāue ʻaki ʻe heʻetau ngaahi Kuí, mo ʻetau faʻa ngāue ʻaki e ngaahi faitoʻó ni ʻi heʻetau feinga ki he moʻui leleí, ʻoku totonu pē ke tau poupou mo muimui ki he ngaahi faleʻi ʻa e kau toketā hotau kuongá nií. Koe tui pē mo ia ʻetau ngaahi Kuí. Naʻa nau tui ko e ʻilo mo e fakalakalaka hotau kuongá nií ko e aʻuaʻu ia ʻo e ʻilo fakaemoʻui leleí. Naʻa nau tali lelei pē ʻoku takitaha pē kuonga mo hono founga, ko e toʻukai pē mo hono lohu.



ʻAkau Faitoʻo Fōtunga Faitoʻo
Angoango Ko e faitoʻo ki pala ngutú mo e langa keté.
Heilala (Laʻi Heilala) Ko e faitoʻo ki he langa keté.
Lautolu Lautolu Ko e Lautolu matolú eni. Ko e faitoʻo ki he kulokulá mo e pala pe velia ʻa e sino´.
Lekileki Ko e faitoʻo ki he kulokulá.
Lesi Lesi Ko e fanga kiʻi foʻi tengaʻi lesi muí naʻe folo ko e faitoʻo ki he fakalelé. Ko e toʻi mei he lesi muí naʻe huʻi vai ʻo inu ko e faitoʻo ki he mahakihelá mo e nounou ʻa e mānavá.
Monomonoʻahiná Monomonoʻahina Ko e faitoʻo ki he feʻea ʻa e fanga kiʻi pēpé.
Mōʻota Mōʻota Ko e faitoʻo Fakatēvolo.
Nonu
Teʻepiloʻamaui Teʻepiloʻamaui Naʻe ngāue ʻaki ki he Fakahingá mo e Langaketé.
Uhi

Ngaahi Nouti mo e Ngaahi Liliu
[260313] Fakafōtunga fo'ou e peesí. [110223] Fakalelei fakakalama: fakamavahevahe ʻa e ʻae, ʻoe, koe, moe, kia, mo e ngaahi lea ʻoku totonu ke tohi mavahevahé. Naʻe kamata e uepisaití mo e fakakaukau ke hiki pe ngaahi fakamatalá ʻo fakatatau ki he anga ʻo ʻetau puʻaki lea fakaʻahó. ʻA ia ko e taimi e niʻihi ʻoku ʻikai tonu fakakalama ia. Ka ʻi he ngaahi taʻu kuo maliu atú kuo hā e mahuʻinga ke tauhi mo fakatolonga totonu pē ʻetau kalamá.

James Cocker 14Nov00