• Talateu
• Angamo'ui

  Ko e Anga 'o e Mo'ui´

  Fakafe'iloaki Faito'o Faiva Koka'anga Me'akai Ngoue Tānaki Toutai Va'inga

• Anganofo

  Ko e Anga 'o e Nofo´

  Fakafe'iloaki Fā'ele Ohitama Mali Mate 'Ulumotu'a Fahu Liongi Tapu

• Fonua

  Ko e Vāhenga Fonua´

  Fakafe'iloaki Tongatapu 'Eua Ha'apai Vava'u Niuafo'ou Niuatoputapu

• Hisitōlia

  Ko hotau Hisitōlia´

  Fakafe'iloaki Lau Senituli Ngaahi Tala Fefineʻi moe Tangata'i Fonua

• Kāinga

  Ko 'etau Fekāinga'aki´

  Fakafe'iloaki Ngaahi Ha'a Tohi Hohoko

• Kava

  Ko Kava mono Anga

  Fakafe'iloaki Tala 'oe Kava Fa'ahinga 'oe Kava 'Umu 'oe Kava Faikava moe 'Ilokava Taumafa Kava Fakanofonofo 'oe Taumafa Kavá

• Koloa

  Ko 'etau Koloa´

  Fakafe'iloaki Fala Fale Kato Kakala Lolo Naunau Ngatu Sisi Ta'ovala Vaka

• Lea

  Ko e Lea Tonga´

  Fakafe'iloaki Kalama Tu'i Hou'eiki Kakai Palōveape 'Uhingalea Liliulea Fakamalanga Hiva moe Tā'anga Hingoa

• Taimi

  Ko e Tala Taimi´

  Fakafe'iloaki Ta'u Māhina 'Aho Faka'ilonga

• Talatuku

Ko e Tala ʻo Tupoumoheofo Neongo ka 'oku kehe ha lau 'a ha hisitolia 'e ni'ihi, 'oku lau 'e he Malo Tonga ko Tupoumoheofo, 'ofefine 'o Tupoulahimu'a [TK7] mo Fuonuku, ko e Tu'ikanokupolu ia hono 12 mo e fuofua Tu'ikanokupolu fefine 'o Tonga. Na'e Tu'ikanokupolu 'a Tupoulahimu'a (ko e tamai 'a Tupoumoheofo), pea hoko ki ai e tehina (tamai taha, fa'e taha) 'o Tupoulahimu'a ko Maealiuaki (na'e tamai 'aki 'e Tupoumoheofo). Na'e fili leva 'a Maealiuaki ke Tu'iha'atakalaua ia, kae hoko e Tu'ikanokupolu kia Tu'ihalafatai (ko e tuonga'ane tamai taha, fa'e taha 'o Tupoumoheofo). Hili ia pea hoko 'a e Tu'ikanokupolu ki he foha 'o Tu'ihalafatai ko Tupoulahisi'i, pea foki mei ai ki he foha 'o Mealiuaki ko Mulikiha'amea (na'e tuanga'ane 'aki 'e Tupoumoheofo). Na'e fili leva 'a Mulikiha'amea ke Tu'iha'atakalaua ia, kae 'ataa 'a e Tu'ikanokupolu. Mahalo na'e hamumu ai 'a Tupoumoheofo na'a 'alu e Tu'ikanokupolu ki ha laine kehe. 'Oku ‘i ai mo e pehe na'e 'ikai loto 'a Tupoumoheofo ke 'alu e Tu'ikanokupolu ki he laine 'o e fanga tehina fa'e kehe 'o 'ene tamai, na'a nau tokolahi foki. Ko ia na'e a'u ai 'a Tupoumoheofo mo 'ene kau fononga ki he fu'u koka 'i Kanokupolu (na'e fakanofo ai 'a e Tu'ikanokupolu), 'o ui ai hono kava, ko hono kava fakanofo ki he Tu'ikanokupolu. Ko e hoko ko eni 'oku lolotonga 'i 'Eua 'a Tuku'aho (ko e foha 'o Mumui, ko e taha 'o e ngaahi tehina fa'e kehe 'o Tupoulahimu'a, tamai 'a Tupoumoheofo). 'I he fanongo 'a Tuku'aho ki he fakanofo Tu'ikanokupolu 'o Tupoumoheofo na'e tukufolau hifo ki Tonga ke fakangata mo fetongi e tu'i ko ia. Na'e 'iloa 'a Tuku'aho ko e tangata fita'a mo anga fakaehaua pea 'oku 'i ai mo e ngaahi talanoa ki he ngaahi lea ta'efe'unga na'a ne fai ki hono tuofefine. Ko ia na'e 'alu ai 'a Tupoumoheofo ki Houma kia Vaea 'o kole tokoni ki ai, ka na'e manavahe 'a Vaea he fokotu'utau kia Tuku'aho. Na'e hoko atu a Tupoumoheofo ki Vaini kia Ma'afu, ka na'e manavahe mo ia he fokotu'utau kia Tuku'aho. Na'e hoko hake 'a Tupoumoheofo ki Fangale'ounga 'i Nualei kia Niukapu, pea keli kolo leva 'a Niukapu mo hono kainga koe talitau kia Tuku'aho. Mahalo ne fakafalala pe ‘a Niukapu ko e tuofefine pe eni 'o Tuku'aho, pea 'ikai ngata ai ne nau fefuakava’aki, 'a Niukapu mo Nuku mo Ngata 'i he taimi 'o e ‘Ulutolu he 'ikai 'i ai ha taimi te nau tau ai. Ka na’e a'u atu 'a Tuku'aho ki Fangale'ounga 'o taa'i e kolo. 'I he mahino e 'ulungia na'e pehe 'e Niukapu mo Palefau ke na tukuange e kolo he 'e meesi pe a Tuku'aho, ka na holataki'i 'a Tupoumoheofo ke nau hufanga ki he Tu'itonga. 'I he'enau atu ki Mu'a ne fekau 'e he Tu'itonga ke nau hola mei ai ki Foa 'i Ha'apai 'o hufanga ai ki he Tu'ipelehake. Lolotonga ia, kuo fekau 'e Tuku'aho ke tutu 'a Fangale'ounga ke 'osi'osingamalie. Pea mahalo na na'e mangia pe hono loto ki he fefuakava'aki ‘a e ‘Ulutolu pea ne pehe ke fakahaofi pe 'a e ki'i foha 'o Niukapu ko Ngalufua'atonga. Na'a ne ui leva 'a Ngalufua'atonga ki tu’a mei he kolo. Pea ko e lele mai ko ia 'a Ngalufua'atonga ne lele muimui mai ai mo e ki'i foha 'o Palefau. Na'e fekau 'e Tuku'aho ke foki ia ki he loto kolo. Ka na’e kole 'a Ngalufua'atonga, ko hono ki'i tehina. Pea tali 'e Tuku'aho ‘a e kole ‘a Ngalufua’atonga kae tutu kotoa e kolo mo e kakai 'i loto ki lalo. Pea koe si'i ngata’anga ia ‘o Fangale'ounga ‘i Tongatapu. Ta ne mo'oni pe manavahe 'a Vaea mo Ma'afu, ko e tautea eni ne toki hilifaki ko e 'ofa 'a Fangale'ounga. Na'e 'alu leva e popoaki 'a Tuku'aho kia Tupoumoheofo ke mavahe pe ko ia mei Tongatapu pea 'oua na'a toe tu'u ange. Na'e tukufolau ai 'a Tupoumoheofo ki Pouono 'i Vava'u, pea ne me'a ai pe ai 'o a'u ki he'ene pekia, pea 'oku telio ai pe ai. Na'e fekau leva 'e Tuku'aho ke fakanofo 'ene tamai, 'a Mumui, ke Tu'ikanokupolu. Pea ko e ngata'anga ia 'o e tu'i 'a Tupoumoheofo, ko e fuofua Tu'ikanokupolu fefine 'o Tonga. Pea ko Niukapu mo Palefau, na'e foaki ange 'e he Tu'ipelehake hona fonua 'i Ha'apai, pea na ui pe ko Fangale'ounga, ki hona kolo 'i Tongatapu. Ko e kamata'anga leva ia 'o Fangale'ounga 'i Ha'apai, neongo ko e 'uhinga 'o e "fanga le'o unga" ko e 'ikai ongona ha fanga ko e 'uhii ko e tu'u lotofonua 'a e Fangale'onga 'i Tongatapu. Ngaahi Liliu [130413] Fokotu'u fo'ou e peesi´.  Hiki mai mei he tohi hohoko Tuputupulefanua.